SÔNG GIANH NGUYỄN DU
VÀ BẾN HẢI TÔI
Trần Xuân An hai bờ tâm tư sông Gianh thuở đó
thơ Nguyễn Du bắc vạn chuyến ghe đò
hai trăm năm sau, liền sông Bến Hải
Cầu Ý Hệ này kết sử trong thơ. T.X.A.
07:05, 06-12-2015
(25 tháng mười Ất Mùi HB15)
Kỉ niệm 250 năm ngày sinh Nguyễn Du http://www.tranxuanan-writer.net
http://www.txawriter.wordpress.com
http://www.facebook.com/tranxuanan.writer
Quý mến mời đọc lại 3 bài thơ
trong tập thơ của tác giả: “Mở lòng bàn tay để đan tay”, Nxb. Trẻ, 2014
Bài 23
KHI BIẾT TIN NĂM NGUYỄN DU
TOẢ SÁNG KHẮP THẾ GIỚI Biểu hiện Nguyễn Du nhất thống hai Đàng, ba bão thép
núi xương, sông máu, bút bơ vơ
nếu thù Nguyễn Nghiễm, vua tru – Giết
Đất nước chỉ còn góc túi thơ! người gỗ, cần chăng? hay kẻ sĩ
suy tư mưa nắng, gió tâm tư?
suốt đời thi sĩ, thơ thao thức
thao thức, mới làm nên Nguyễn Du! thuở sẵn ngục văn chờ án chữ
niềm riêng cứ thắp, gọi hồn chung (1)
phận người lay lắt, sương che máu
nội chiến – ngoại xâm, cổ nghẹn khung… hai tập tự thơ (2), hai thế cuộc
cỏ bồng héo tóc, cúc quỳ phai
"Bắc hành..." (3), thơ sử, thơ tràn, lắng
kẻ mạt, người hùng... Thương, quý ai... đọc để hiểu xưa, ai đẫm mắt
vừa tanh sấu khóc giữa tâm mình?
Nguyễn Du toả sáng và soi sáng
Tổ quốc lung linh trái đất xinh (4).
T.X.A.
02: – 16:12, 18-11 HB13 & 21 & 29-11 HB13
(1) “Văn tế thập loại chúng sinh” (“Văn chiêu hồn”).
(2) "Thanh Hiên thi tập", "Nam trung tạp ngâm" là hai tập thơ chữ Hán hầu hết Nguyễn Du viết về chính ông (tự thơ = tự truyện).
(3) "Bắc hành tạp lục" là thi tập chữ Hán thứ ba của Nguyễn Du, viết trong thời gian đi sứ sang Trung Hoa, 1813-1814.
(4) Tin TTXVN.: Cuối thượng tuần tháng 11, 2013, tại kì họp lần thứ 37, diễn ra ở thủ đô Paris (Pháp), Ðại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa LHQ. (UNESCO.) đã ra Nghị quyết vinh danh đại thi hào Nguyễn Du của Việt Nam cùng với nhiều danh nhân văn hóa khác trên thế giới, trong hai năm 2014 và 2015.
Bài 24
VỚI BA ĐOÁ BIỂU TƯỢNG THIÊN TÀI Biểu hiện Nguyễn Du thương Kiều, nhạc sĩ và thi sĩ
hương đất trời và hoa nước non
hết khổ, thương nàng Thanh (1) khổ khác
rợn tranh linh sắc, thơ thiêng hồn thường chăng, gái lẽ hay ca kĩ (2)
nếu nỗi đắng đời, Thanh vắng thơ
nếu chẳng thiên tài, nhơ tục luỵ
nhạc Kiều không sáng thật bao giờ? Nguyễn Du ngẫm mình qua hình tượng
một thuở giao thời đau vạn năm
quằn quại thiên tài trong vận nước:
Kiều, Thanh đời nát – thương tâm Cầm! (3) thiên tài bút hay thiên tài kiếm?
ném kiếm Trịnh – Lê, hết nghĩa rồi!
tự cứu, cứu dân, thơ đứt ruột
sáng chưa quyền sống – quyền làm người? buồn trông biến dịch, đau triều cũ
ngoảnh tiếc Quang Trung – Từ Hải chăng?
Nhà Nguyễn, hai Đàng yên máu lửa
thơ ông thầm thét hỏi công bằng? thương Kiều, thương Thanh – thương Cầm đó
tâm sáng, thương mình – thương cõi đời
nguồn lệ xưa sau còn mặn biển
dịu tươi trái đất, thiên tài ơi! T.X.A. 02:, 04-12 – 08:30, 07-12 HB13 (1) Tiểu Thanh trong “Đọc bài kí Tiểu Thanh” (“Độc Tiểu Thanh kí”). Kiều và Tiểu Thanh đều là hình bóng nàng Cầm (3), nguyên mẫu đã được nâng lên thành biểu tượng trong thơ Nguyễn Du...
(2) “Bài từ hành lạc” (“Hành lạc từ”), bài hai; “Bài ca trúc chi ở đất Thương Ngô” (“Thương Ngô trúc chi ca”), trong mười lăm bài...
(3) Nàng Cầm trong “Bài ca về người đánh đàn ở Thăng Long” (“Long thành cầm giả ca”). Xem thêm: “Viếng đào nương ở La Thành” (“Điếu La Thành ca giả”)...
|
Xem anh chữ kích cỡ khác
Bài 25
TRUYỆN KIỀU VÀ DẤU HỎI CỦA TÔI 1 lầm bả chiêu hàng của triều đình Nhà Minh
sao Nguyễn Du thương quý Kiều đến thế? thấy bao nỗi trần ai bất bình
Hải liều thân vẫy vùng sông bể
thành anh hùng trên lưng ngựa chiến chinh
rồi luỵ vì Kiều, lỏng giáp, tan binh
đến chết đứng, còn ngã ra vì dòng lệ
cũng của Kiều, với ảo vọng thường tình!
sao Nguyễn Du thương quý thế? phải chăng Nguyễn Du rợn mình
thu thân trong xích xiềng vô hình hạn chế
sau bao tang thương tim bầm ruột xé
thấy triều đại nào cũng ma quỷ hiện hình? phải chăng mãi mãi u minh
thế gian buồn như kinh kệ
mong siêu thoát cõi phù sinh
Nguyễn Du cùng hiện hữu loài người chưa thể? nội loạn, đầu hàng, nhân dân nhẫn nhục, yên bình
ngoại xâm, đầu hàng, dân tộc mang gông nô lệ
hình tượng Hồ Tôn Hiến
và quan quân sâu mưu độc kế
trên đất nước Trung Hoa,
không phải lũ ngoại quốc viễn chinh!
câu trả lời phải chăng là thế?
đinh ninh, và đúng lẽ 2 sự thật lịch sử không như “Truyện Kiều” đã kể
chết gươm cắt đầu? chết sông trầm mình? (1)
dù Hải không là Mị Châu,
Hải anh hùng, xiêu lòng vì vợ trẻ?
dù Kiều không là Trọng Thuỷ,
Kiều giữ chút trung trinh? nhưng “Truyện Kiều” là văn chương:
bi kịch thiên tài, số phận con người nhỏ bé
uất ức, thê thảm giữa trùng trùng điêu linh
trùng trùng tàn tệ
ước mơ tội nghiệp, chân tình...
Kiều tái sinh trong xích xiềng vô hình hạn chế 3 tự cứu và được cứu giữa cõi tồn sinh
Nguyễn Du cũng là “Truyện Kiều”,
là “Đọc kí Tiểu Thanh”,
sáng bừng trái đất: sâu xa, tinh tế
hàng trăm bài thơ “Đoạn trường tân kinh” (2)... mượn chuyện nước người nói chuyện nước ta,
lấp loé, lung linh
viết phải lách, thuở đứng tim tránh né
để người đọc yên tâm ngâm to, ru khẽ
lục bát chữ Nam, sông sâu nghìn sóng rộng rinh
Đường luật chữ Tàu, trải lòng sau từng khung cửa hé
bi kịch Tiên Điền, thiên tài Việt kết tinh 4 đọc “Truyện Kiều” và những sách xưa lắm hệ
sử vênh nhau, văn khác sử...
phải phân minh!
để hiểu vì sao Nguyễn Du làm tiểu thuyết thơ,
thương quý hình tượng Hải - Kiều đến thế
và chữ nghĩa muôn đời xem khinh
trước ngoại xâm,
không ít kẻ đầu hàng,
nô lệ!
nhưng chẳng cách nào lương tri nín thinh
nếu người cầm bút ngày nay ngoảnh lại ngày xưa,
xuyên tạc sử, sử và văn không nhất thể
tác phẩm sử của tôi (3) mãi mở sáng lòng mình.
T.X.A. 16:, 10-12 – 10:11, 11-12 HB13
(1) Theo một số tư liệu lịch sử thuộc loại cận chuẩn cứ, như “Hồ Tôn Hiến liệt truyện” (chưa phải “Minh thực lục”), “Trù hải đồ biên”: a) Từ Hải bị kế li gián của Hồ Tôn Hiến trước khi xiêu lòng bởi Thuý Kiều. Nhưng chính Thuý Kiều cũng bị Hồ Tôn Hiến mua chuộc, hứa hẹn để dụ hàng Từ Hải. Từ Hải chết do tự nhảy xuống sông tự vận ngay sau khi trúng kế li gián, dụ hàng của Hồ Tôn Hiến và bị Hiến đánh úp. Từ Hải bị cắt đầu (hay chém đầu) ngay dưới sông. Sử chính thống của triều Minh (Trung Hoa) không viết gì về cái chết của Thuý Kiều. Thật ra, Thuý Kiều không phải là một nhân vật quan trọng trong sự kiện lịch sử ấy, mà chỉ là một người bị lợi dụng để dụ hàng Từ Hải, và cũng không phải là người duy nhất bị lợi dụng trong việc dụ hàng đó. Vương Trực (hay Uông Trực, một thủ lĩnh thuộc hàng đàn anh của Từ Hải) đáng kể hơn. Và cái chết của Từ Hải chủ yếu là do Từ Hải bị sa vào kế li gián, nghi kị với Trần Đông, Ma Diệp… b) Về Thuý Kiều, Mao Khôn (1512-1601) là người đầu tiên viết hành trạng Thuý Kiều và về cái chết chính Kiều: Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử. Nhưng chi tiết này lại được viết trong một văn bản có nhan đề là “Sự tích Vương Thuý Kiều”, đặt trong quyển “Kí tiễu trừ Từ Hải bản mạt” của Mao Khôn (bản dịch Đào Duy Anh, 1958), với những chi tiết khác mà chắc chắn bản thân Mao Khôn cũng không phải tận mắt thấy, tận tai nghe. Quả thật, đó chỉ là sự tích mà thôi, đúng nghĩa của từ. Dư Hoài về sau, đầu triều Thanh (Trung Hoa) cũng viết là Thuý Kiều tự tử ở sông Tiền Đường, và cũng thế là hết truyện. Nhưng “Truyện Vương Thuý Kiều” trong “Ngu sơ tân chí” của Dư Hoài (bản dịch Thượng Chi Phạm Quỳnh, 12-1919) chỉ là một “bài truyện” (truyện kể ngắn) góp nhặt từ sự tích, có phần hư cấu… Xem: Thanh Tâm Tài Nhân, “Truyện Kim Vân Kiều”, bản dịch Nguyễn Khắc Hanh, Nguyễn Đức Vân, lời giới thiệu của Nguyễn Hữu Sơn, có phần tư liệu phụ lục (kể trên), Nxb. Hải Phòng, 12-1994.
(2) Ba tập thơ chữ Hán của Nguyễn Du, tôi gọi là “Đoạn trường tân kinh”.
(3) Trần Xuân An, “Suy nghĩ về một số vấn đề trong lịch sử cổ đại nước ta” (2004), đã đăng kí bản quyền tại Cục Bản quyền tác giả. Đặc biệt là bốn đầu sách biên soạn, khảo cứu, khảo luận và truyện kí của tác giả Trần Xuân An về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường (1824-1886), đã chính thức xuất bản.
|
