NHỮNG MÙA HÈ QUÊ XA
tóc mây xoã mượt vai đầy
tôi từ rừng khổ về say láng giềng
chái lều thủng đạn tường nghiêng
nhìn qua đường đất nắng xiên rây vàng
và đem sao mọc truông làng
mái trời tia biếc chiếu tràn dáng trinh
gió hè tre hóp gầy mình
em tươi mát với nét xinh thon tròn
cát mềm sương khói bãi cồn
bạch đàn rủ lá lả hồn dịu hương
nghe ngai ngái ngợp yêu thương
thắt tim: tay trắng, rụng buông, bao lần…
THẤT LẠC
tìm em tôi biết tìm đâu
tôi mất tôi, suýt nhoà nhàu chính tôi
đàn môi trở lạnh miền xuôi
tôi tìm ai giữa chợ người xa xưa?
mảnh tình Kinh Bắc, hạt mưa
thành ngấn lệ hay giọt thừa rượu cay?
khô ngực phấn bán chân tay
một cuộn lá có đổi thay một đời? (*)
phương nam rục mỏi bước tôi
thủ đô, xiêu xế em trôi cửa nào?
thương nhau từ khúc đồng dao
khóc lời tiễn dặn chiêm bao đâu ngờ
sang quyền mua gặp nhà thơ
đừng vày xé tiếng đàn ngơ ngẩn buồn!
đánh rơi tên họ lạc nguồn
hồn ca dao giạt gió suông vật vờ…
em cam quờ quạng bơ thờ
em mất em, biết bao giờ gặp nhau!
trái tim nỡ ném vực sâu?
lẻ loi tôi hát đôi câu với đời
mặt dầu nếp lạ hằn rồi
tôi tìm em, tôi tìm tôi, một mình…
Cước chú của bài Thất lạc:
(*) Một chi tiết trong trường ca Tiễn dặn người yêu (Xóng chụ xon xao) của nhân tộc Thái (Việt Nam).
(Chú thích ngày 15. 03. 2005)
XUÝ VÂN BÊN SÔNG
nụ hôn cháy nồng thở gấp –
cồn cào quặn xé trầm sâu
tiếng cúc trong vầng ngực bật –
vết thương bỏng nhức xuyên thâu
vuốt lại nếp mặt nát nhầu
tủi nhục sao bồi cây trái?!
tóc xoà bóng nghiêng man dại
một mình tím sẫm cúi đầu
đỏ nhoà sương sớm hương ngâu
giọt lệ rưng rưng sám hối
tia nắng trái tim mù tối
vạn năm ánh sáng soi nhau
khát tình trót ngã tình đau
vữa tơi mảnh hồn tội lỗi
sóng dâng sóng cũng đục ngầu
phải sống, nhưng rụng về đâu?
đứt ruột thất thểu qua cầu
qụy xuống mùa xanh bầm dập
chẳng mất cả niềm mất mát!?
còn, như nỗi héo cọng rau?...
KẾT TINH
người con gái ấy nhức nhối nỗi đau trầm uất
mưa xối xả suốt tháng năm thầm lặng
trái tim từng héo úa nhũn mềm
đã bám đầy gỉ sắt
tê lịm thỏi nam châm tím bẫm
cắn chặt môi lầm lũi trong cõi đời
không khóc được nữa không khóc được nữa
sao con người chập chùng mục nát chất người
gỉ sắt lạnh và tanh tham vọng
mặc lương tâm ứa máu!
bong lở cả những nghị lực vượt thoát
nghẹn ngào trầm uất
ơi ước mơ như cánh chim nhỏ nhoi
buông rủ trong niềm thiệt phận đắng
nước mắt sóng ru gào thét xói mòn!
trái tim dị dạng nặng trĩu lồng ngực
không khóc được nữa không khóc được nữa
suối tóc óng ả rũ rượi
gập mình đau đớn
vô thức xoè diêm dù ướt sũng bóng tối
bất giác đánh lửa vào dĩ vãng biếc
một tia nắng thôi
dù ướt sũng bóng tối
thỏi năm châm xù xì đã cháy rực
long lanh khối ngọc hồng
người con gái ấy côi cút giữa rợn ngợp cõi đời
nhưng ngọn lửa không tắt
bấc nến thắp ngời trong khối ngọc
hồng thơm sáng tươi
và ấm nóng
đánh lửa vào dĩ vãng biếc
một tia nắng thôi
nhớ quá thuở nào đôi môi hay cười
một tia nắng thôi
tà lụa tím lại bay bay trong gió.
NGHĨA TRANG CHIỀU
“trẻ tạo hoá đành hanh quá ngán
chết đuối người trên cạn mà chơi!”
(Nguyễn Gia Thiều : CONK. : 73 – 74)
mai kia về với đất đai
tóc xanh hay bạc nắng phai mưa đời?
sổ lòng khóc ngợp hương đời
rồi ra, cười? nuối? xác phơi uất hờn?
cơ chi có chút linh hồn
thiêng huyễn tượng đứa trẻ con cao vời
giá còn ảo vọng luân hồi
em mơ làm lại cuộc đời kiếp sau?
thôi em phơ phất cỏ lau…
hoài nguyên vẹn đoá hôn đầu triệu năm
hạt mưa soi bước ghé thăm
mãi thơm vô thức lặng thầm mang mang
thôi em đã cạn tuần nhang
chiều này khói ấy không tan bao giờ
chừng như chạm thấu hư vô
đang di truyền tự xa mờ trong tâm
nhìn em đôi mắt đăm đăm
anh day dứt những lạc lầm u mê
tuổi nào liệm giấc lê thê
xin còn luôn phút não nề ăn năn.
DÙ KHI CHỈ MỘT MÌNH,
EM YÊU DẤU!
bao lần ngây ngất hát
suối reo chồi nắng ngời
vắng im trưa bỗng khóc
vẳng đâu tiếng ru hời
hoảng hốt như vụt rơi
tóc em nồng hoa độc
thảng thốt trong cơn lốc
cái khát một làn môi
trắng Muối đen Đất ơi
tay nâng niu trang sách
thấy hồng giọt mồ hôi
xóm nghèo xám tiếng cười
hồn thơm xanh màu trời
cũng đau nhìn lụa biếc
ma thuật và trò xiếc
quả-cân-tim đầy vơi?
tanh bùn ngát sen ơi
rêu bụi lòng mưa nắng
trái nhân dục ngọt đắng
cành bồ đề khô phơi?
Con và Người, tôi ơi
giật mình ai khuỵu gục
đích cũ vượt qua rồi
mức mới chưa mù khơi
bao nắm chữ nhỏ nhoi
gió gieo miền vô thức
lúa? cây ăn thịt người?
thoảng nhưng lan xa xôi
rác Bã ngọc Thơ ơi
rạng đông từ giấy tối
hãi hùng xua cánh dơi
níu vào hồn tả tơi…
KHUYA HÒN NGỌC VIỄN ĐÔNG,
NHỚ SỞ KIẾN HÀNH NGUYỄN DU
“… khai thị hoá vi huyết…”
(Đỗ Phủ : Khách tòng…)
phố vào khuya khoắt gió se
ai nghiêng xiêu xuống vỉa hè lạnh tanh
đèn cao ánh biếc vòm xanh
tiếng mời xác phấn khô đanh uất đời
nhà hàng rượu nhạc chưa vơi
người bò sát lết tàn hơi, tủi hờn
thành ngà dinh thự vàng son
thay nhau bới rác vai mòn nhẹ tênh
nhắm hai phía mắt chông chênh
vẫn nghe rách rưới quằn vênh rạc rài
ẩn mờ nét cũ đang phai
sót bao gợn máu rồi mai chói ngời?
long lanh hòn ngọc mồ hôi
mỗi trong năm triệu tia đời sáng lên?
ĐA NHIM, NHỚ LẠI MỘT TỨ THƠ
MƯỜI LĂM NĂM TRƯỚC
tưởng niệm nỗi đau lịch sử:
nạn đói Ất dậu 1945 (*).
ngồi trước trang sách mở
bóng điện tròn sáng soi
nghe trĩu đau vầng trán
nghẹn đặc giọt mồ hôi
giọt mồ hôi cúi mặt trồng đay
bỏng kiếp tôi đòi
trên đồng lúa ngậm đòng
phải cắn răng nhổ bỏ!
chữ học trò giấy vở
bóng đèn chao nét ngời
ngước lên nhìn: giọt lệ
tự thuở nào, sắp rơi
giọt lệ rơi từ hốc mắt hờn căm ngút trời
hai triệu rưởi người quắt queo chết đói!
sổ tay thơ buốt nhói
máu ứa ra chảy ròng
như mồ hôi nước mắt
bóng điện rực rỡ hồng
giọt máu hồng nhoà ngực lạnh mưa đông
vẫn nắm chặt tầm vông lao vào đồn giặc!
đâu chỉ là nước mắt
chuyện tình xưa, đa nhim (**)!
bóng điện treo từng giọt
lương tâm không im lìm
thắp màu nắng nghìn xưa
bao dung nhân hậu ấm buồng tim
để Hi-rô-shi-ma, Na-ga-sa-ki (***)
cũng đêm đêm rưng rưng
giọt nắng!
1981 – 1995 (****)
Cước chú của bài Đa Nhim, nhớ lại một tứ thơ mười lăm năm trước:
(*) Lời đề từ, tháng 02. 2005.
(**) Đa Nhim, địa danh ở tỉnh Lâm Đồng, tiếng nhân tộc K’Hor, có nghĩa là nước mắt. Đó là nơi có hồ nước thuỷ điện.
(***) Hiroshima, Nagasaki, hai thành phố của Nhật Bản bị đánh bom nguyên tử, kết liễu cuồng vọng Đại Đông Á thuộc Nhật của phát-xít Nhật.
(****) Tháng 02. 2005, tôi (tác giả) mới ghi thêm năm sáng tác và chép lại, xuất bản, cho rõ đầu đề bài thơ (đầu đề vốn được đặt lại như một chú thích).
CÁNH TAY HỌC TRÒ VƯƠN TỚI
I. ĐỒI THIÊN THAI
1. LEO DỐC
gió núi lùng bùng màn sương mỏng
ông trăng vắt vẻo ngồi trên cây
nôn nả, con mắt sao thức trắng
đâu hẹn nhau mà gặp cả đây!
lối lên khuất khúc ngoằn ngoèo dốc
đá gài lởm chởm loang loáng trăng
trầm bổng dốc dài theo tiếng hát
cuốc xẻng khua và lồng ngực căng
bạn hái chùm mua cài cán cuốc
mình yêu nụ cười bên lá khô
trán học trò chống Tàu và Mỹ
mồ hôi rơi rơi từ ước mơ
2. NẮNG LỬA
cứ hình dung đồi như quả bưởi
từng tổ chia ra từng múi riêng
tù và hiệu rúc, bổ cuốc xuống
đá tai mèo toé lửa, rung rêm
đồi trọc rực rỡ, nắng đổ lửa
hố, hố khoả tràn nắng mật ong
ơi đàn ong đứng quanh bọng lớn
lòng xanh hơn xanh với lá thông
đá lẩn trong đất nằm lổn ngổn
máu xưa ai tẩm ngời thiết tha…
mình cuốc chưa quen tay bỏng rộp
bạn mỉm cười, cầm tay xuýt xoa
tấm lưng hầm hập bốc khói khét
ống quần bụi lấm mốc thếch chân
nắng nón lá như mưa mái lá
ướt đẫm vai là mồ hôi loang
mở phanh cúc áo tà lay lật
gió luồn vô ngực luồn ra lưng
tóc tai rời rợi chào gió hiếm
nắng nỏ dạy lòng thương bóng râm
3. THÔNG XANH
chóng xanh thông nhé, xanh đồi trọc
xanh dày mái tóc, xanh tiếng reo
phấn hương sẽ phả trong nắng gió
thành phố mình ai tới không yêu
thông nhé, nhớ trải êm bóng mát
chờ người lên rẫy tìm ghé chân
rừng thăm thẳm thắm hồn tranh đấu
đồi ráng xanh theo người chuyên cần
(như luống sắn khoai xoè rẽ quạt
đã quạt mát bao đời long đong
như lúa ngô oằn bông trĩu bắp
đã gánh giùm bao gánh áo cơm…)
bạn ơi, sao thân thương quá đỗi
ta đang cầm cuốc xẻng vẽ tranh
đất vàng đã viết thơ biểu ngữ
mồ hôi nối vần trên lá xanh
II. CÁNH ĐỒNG ĐƯNG
1. VỀ LÀNG
hương rơm ngan ngát lồng lộng gió
chiều bay ngang, xoải cánh ráng hồng
cỏ xâm xấp quờ chân ram ráp
chúng ta băng qua đồng gặt xong
đất nứt nẻ nắng chém chằng chịt
rạch vào lòng trăm mối bâng khuâng
mảng bên kia máy cày tay cấy
khâu ruộng lành bằng chỉ mạ non
đường đất mịn tím hoa mắc cỡ
loa đài vang như treo vành trăng
tiếng máy nước chảy oà luồng gió
thầy trò về, sà giữa lòng dân
mắt em reo, mạ cười mát bụng
tay vỗ ran khuấy rộn rã lòng
cuốc xẻng, mũ nón, bồng con cóc
nhảy khỏi lưng chen chúc sân vuông
2. XẺ MƯƠNG
với cuốc xẻng, sức người, xẻ đất
phải dẫn nguồn nước mát về đây
dập tắt hết cánh đồng lửa ngún
ta dàn quân chống nắng trời say
nắng chói loá nắng sôi trên nón
xẻng thầy trò nối cuốc bà con
vằn lưng áo, trắng mồ hôi muối
mắt ràn rụa, ngợp mắt cay nồng
gánh nước thơm đôi vai em gái
chè xanh, gừng ngát, ngon trên môi
đôi câu hát nở ra từ đất
nối ngàn xưa ngàn sau đất ơi
gió lao rao lùa lay khô khốc
nắng xát lên vai, chà bỏng lưng
vẫn oằn trĩu đất nồng nàn trạc
thấy mạch nước muốn nhảy nhót mừng
chân choãi rễ bám trên mặt trận
giữa lòng ta, nẩy bật chồi tươi
lưỡi cuốc xẻng sáng quắc thép súng
vai sát vai dài mút tăm hơi
đất đã mịn mát lòng cha mạ
sẽ tuôn trào dòng biếc lắng trong
thấm mồ hôi già nua hoá trẻ
hứa hẹn xanh, xanh ngát cánh đồng
3. MƠ ƯỚC
cứ mơ mộng mùa mùa lúa khén
cánh diều bay trên màu vàng hươm
đồng vừa gặt đã gieo mạ biếc
tay cầm đưa cơm nắm sao thơm
ai mê ai câu hò tình tứ
láy máy cày mà liếc nhau hoài
ông mặt trời vuốt chòm mây bạc
thủng thẳng đi như người mối mai
sôi nổi trạm bơm, đồng mười tấn
tre nối tay ôm lấy xóm làng
ánh điện chao ửng bờ ngói đỏ
và ửng môi người, tiếng hát vang
mạ ngồi vun gốc trầu lá mướt
bầy vịt con lẽo đẽo bên chân
hương nhớ nội cha cài trước ngõ
lửa đỏ xoè ra đoá bông trang
ai hẹn ai tìm nhau xem hát
tiếng cười trong bên tiếng cười trầm
màn ảnh sáng, sáng ngàn xẻng cuốc
bắt đầu từ ruộng nẻ vết nhăn
4. GẶT HÁI
cứ mơ ước cho đều tay chuyển
trạc bùn đầy ăm ắp nước mây
chưa là mương nắng vàng đã tụ
cả đất trời đang ấm hơi tay
miệng cười toe trốc bùn dính mặt
quai nón em ngời vết mực xanh
ơi, khoé mắt hôm nay tươi quá
tóc bạc thầy mưa lên nắng hanh
lời trên bục cũng lời của đất
dòng chữ xuôi từ những dòng mương
gió bát ngát vỗ vào vầng trán
máu cuộn lên khắp mạch thơ hồng
lồng ngực căng đầy tình cha mạ
cánh tay thành nhánh lả yêu thương
trái tim người chín no mật đất
mực thắm xanh khi lá xanh hơn.
1976
Cước chú của bài Cánh tay học trò vươn tới:
(*) 1976 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).
THÁNG NĂM NÀY Ở LÀNG MỚI
làng giữa cánh rừng Tây Nguyên
mỗi tấm lòng vẫn trải ra đến từng ngọn cỏ xanh
biên giới
nương khoai chưa mênh mông
dãy nhà con dựng vội
vẫn vút lên tiếng hát trẻ thơ
từ thăm thẳm nghìn năm
đất nước là lòng mẹ, tiếng cười em
soi vào đấy, thấy mình hoài bé bỏng
soi vào đấy, hiểu mình không thể không khôn lớn!
người lên đường vì một làng mới đang xanh
lịch sử nghìn năm
thấm từng hạt đất Tây Nguyên
yêu làng mới
bằng lưỡi gươm Chi Lăng, Hàm Tử
nương khoai xanh hơn cho biên giới lửa
thì giặc đến, chỉ để núi sông này
sống dậy những chiến công
Tổ Quốc gọi lên đường
Tổ Quốc nghìn năm
đây, thác rừng Tây Nguyên hùng vĩ
làng mới dựng trên truyền thống cũ
dọc biên giới, từ trận đầu đã có mặt Hương Lâm.
1979
Cước chú của bài Tháng năm này ở làng mới:
(*) Hoặc 1978 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).
NGÔI TRƯỜNG THÁNG GIÊNG
đây năm mười hai tháng giêng
ngày đây mấy lần nắng sớm
em như con chim đồng ruộng
lên cao cứ muốn hót hoài
lời ru này là của ai
em hát tôi nghe chiều nọ
thuộc rồi sao tôi chỉ nhớ
mênh mông tấm lòng cao nguyên
tiếng hát em là tháng giêng
gió xanh lay từng ngọn tóc
trang vở đơm mùa lộc biếc
lớp học bốn bề tháng giêng
đường hào vây quanh trường em
giữ gìn tháng giêng và nắng
tiếng hát vót thành chông nhọn
thành hoa hồng thắm khăn quàng
cao nguyên chót vót nghìn năm
đất vẫn hồng thời mới lớn
bài ca ngỡ đã xa xăm
lại bừng trên môi nỗi giận!
đêm sao hứa ngày nắng ấm
sáng xanh nương rẫy lên mầm
giấc mơ gối lên giáo án
sáng lòng mực đỏ, đêm đêm
tháng giêng tháng giêng là em
là bao bài thơ nét bút
tháng giêng trong từng ánh mắt
ngôi trường đất mới mãi giêng!
yêu sao tấm lòng cao nguyên
quanh năm ngày dài nắng sớm
biên giới giữa lòng kẻ đậm:
tiếng hát căm hờn – yêu thương
em thành đóa hoa pơ-lang
nở bên hàng rào thẳng đứng
cho ai là người cầm súng
biết hậu phương hoài tháng giêng.
1979
Cước chú của bài Ngôi trường tháng giêng:
(*) Hoặc 1978 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).
